Algemeen

Er gelden sinds 1 juli 2023 en 1 januari 2024 regels voor het gebruik van wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten. Afhankelijk van het uw situatiegelden andere regels. Het maakt verschil of uw klant of bezoeker bij u op locatie eet of drinkt of het eten en drinken afhaalt of laat bezorgen. 

Consumptie voor afhalen en bezorgen

Bij consumptie voor afhalen en bezorgen betalen klanten sinds 1 juli 2023 voor een wegwerpbeker en -bakje als deze plastic bevat én moeten zij gebruik kunnen maken van een herbruikbaar alternatief met een retoursysteem, of van een zelf meegebrachte beker of verpakking (bring your own).  

Richtbedragen voor prijzen en verwerking in de kassa

De regelgeving noemt alleen richtlijnen voor het beprijzen van wegwerpbekers en –bakjes die plastic bevatten, daar mag van worden afgeweken:

• € 0,25 voor een beker;
• € 0,50 voor een maaltijd, die kan bestaan uit meerdere bakjes;
• € 0,05 voor bakjes met een eenpersoonsportie groente, fruit, yoghurt, beleg of saus.

De toeslag voor een beker en bakje dat plastic bevat, moet apart op de rekening worden vermeld. Voor de eenduidigheid adviseren we om het op de kassa aan te slaan als “plastic product” of meer specifiek als “plastic beker” en “plastic bakje”. Het geld dat u ontvangt met de verkoop van de wegwerpbekers en -bakjes mag u zelf houden. Wat er overblijft, kunt u bij uw omzet optellen en bijvoorbeeld inzetten voor de aanschaf van de verplichte herbruikbare alternatieven of een energiezuinige wasfaciliteit. Over de verkoop van wegwerpbekers en -bakjes moet btw worden betaald. Voor de verpakking geldt hetzelfde btw-tarief als voor het product in de verpakking. Dit betekent dat over de toeslag op verpakte voedingsmiddelen en wegwerpbekers met bijvoorbeeld koffie of frisdrank, 9% btw moet worden betaald (tarief voor voedsel, koffie en frisdrank). Terwijl over de toeslag voor een plastic wegwerpglas met wijn of bier 21% btw moet worden betaald (tarief voor alcoholhoudende dranken). 

Consumptie op locatie

Bij consumptie op locatie is het gebruik van plastic wegwerpbekers en -bakjes sinds 1 januari 2024 niet meer toegestaan. Een circulair systeem, waarbij bekers en verpakkingen retour komen voor hergebruik óf voor hoogwaardige recycling, is dan verplicht. 

Uitzondering op het verbod voor wegwerp: hoogwaardige recycling

Hergebruik is de nieuwe norm voor locaties en evenementen die vallen onder consumptie op locatie. Er geldt echter ook de optie om een inzamelsysteem in te richten voor hoogwaardige recycling van de bekers en -bakjes. Hoogwaardige recycling betekent dat u de bekers en bakjes inzamelt en dat het na recycling opnieuw gebruikt wordt als verpakkingsmateriaal voor eten of drinken (voedselcontactmaterialen). Het minimale percentage ingezamelde bekers en bakjes dat hoogwaardig gerecycled moet worden loopt jaarlijks op en begint in 2024 bij 75% tot 90% in 2027 en verder.

Vanwege de voedselveiligheid zijn er in de Europese regelgeving strenge eisen aan verbonden. Zo is het op dit moment alleen mogelijk om bekers of bakjes gemaakt van polyethyleentereftalaat (PET) hoogwaardig te recyclen. Dit materiaal is niet voor alle toepassingen geschikt. Wie gebruik wil maken van de uitzondering op het verbod op wegwerp moet dit vooraf melden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Het is daarbij belangrijk om goede afspraken te maken met een afvalinzamelaar die dit gescheiden kan transporteren en met een afvalverwerker die het materiaal hoogwaardig kan recyclen en die aan de administratieve verplichting kan voldoen die u heeft voor deze uitzondering.

Grote kans dat uw wegwerpbeker plastic bevat

Veel bekers en bakjes die eruitzien alsof ze van karton zijn, bevatten kunststof om ze water- en vetafstotend te maken. Zelfs bekers en bakjes met een ‘plasticvrij’ keurmerk kunnen plastic bevatten. Een keurmerk biedt dus geen garantie voor uitsluiting van de regelgeving. In Nederland betekent plasticvrij dat het product geen (toegevoegde) polymeren bevat. In het buitenland worden soms andere normen gehanteerd, waardoor het plasticvrij keurmerk uit bijvoorbeeld Duitsland niet geldig is in Nederland. Laat u goed informeren door uw leverancier. Ook bekers en bakjes gemaakt van bioplastic vallen onder de nieuwe regelgeving. Dit soort plastic is doorgaans ook schadelijk voor het milieu als ze in het zwerfafval terecht komen. Daarom vallen bekers en bakjes gemaakt van bioplastic ook onder de regelgeving.

Hoe duurzaam is hergebruik?

Over het algemeen geldt dat hergebruik beter is voor het milieu, afhankelijk van het materiaal, het volume, de manier van schoonmaken en de efficiëntie van de retourlogistiek. Wel moet een herbruikbare beker of bakje vaak worden gebruikt. Een beker is bijvoorbeeld milieuvriendelijker als deze tussen de 6 en 60 maal gebruikt wordt. Het verschil zit hem onder meer in het materiaal waarvan de herbruikbare beker is gemaakt en de manier waarop de herbruikbare beker wordt schoongemaakt.

Hoe wordt de regelgeving gehandhaafd?

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ziet erop toe dat bedrijven, organisaties en supermarkten zich aan de regels houden. Door signalen te verzamelen, informatie te geven en te waarschuwen waar nodig. Op basis van de verzamelde informatie treedt de ILT handhavend op, bijvoorbeeld door een last onder dwangsom op te leggen. Vanwege drie aangenomen moties in de Tweede Kamer heeft staatssecretaris Heijnen de ILT tijdelijk opgedragen om sinds 1 januari 2024 niet te handhaven op een deel van de regelgeving.

De ILT zal bij consumptie onderweg tijdelijk niet handhaven op de verplichte meerprijs voor wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten. Het aanbieden van een herbruikbaar alternatief, of accepteren dat mensen hun eigen bekers of bakjes meenemen, blijft wel verplicht. De ILT kan hierop handhaven.

Daarnaast zal de ILT tijdelijk niet handhaven bij consumptie ter plaatse op papieren of kartonnen bekers en bakjes die bestaan uit maximaal vijf procent plastic, waarvan aantoonbaar 75 procent van de bekers en bakjes wordt ingezameld om te recyclen, en die voor honderd procent kunnen worden gerecycled. Wilt u als ondernemer gebruik maken van dit soort bekers en bakjes? Dan moet u zich melden bij de ILT. Op de website van de ILT vindt u meer informatie en het meldformulier.

Informatie voor gemeenten

Werkt u voor een gemeente? Lees dan de folder voor gemeenten: Wat gaat de SUP voor u betekenen? Daarin leest u onder andere meer over de regels voor festivals en evenementen en wat u aanvullend als gemeente kan doen tegen wegwerpplastic.