Hoe werkt het?
‘De dranken schenken we al jaren allemaal in herbruikbare bekers met statiegeld. Op het foodcourt gebruiken we sinds de eerste pilot in 2022 nu herbruikbaar servies van plastic. Alleen de burger en wrap zitten enkel in een papieren wrapper, zonder herbruikbaar bakje, omdat dat lekkerder eet en handiger mee te nemen is. We hebben borden, kommen, vorken, lepels, messen en twee soorten bakjes. CupStack is onze leverancier en verzorgt logistiek en reiniging. Omdat zij niet voldoende voorraad hadden, heeft Hop, de food-productiepartij die de eetstalletjes en barren coördineert, borden en kommen ingekocht bij IKEA. Zij verhuren dat weer aan ons. Per herbruikbaar bakje betaalt een cateraar 10 cent aan DGTL, wat overeenkomt met de gemiddelde prijs van wegwerpservies. Daarnaast betaalt een bezoeker per gerecht 15 cent aan DGTL. Dat is geen statiegeld maar een zogeheten milieubijdrage, hun bijdrage aan het circulaire systeem. Deze bijdrage is bedoeld om bezoekers medeverantwoordelijk te maken voor de transitie. Bij elkaar is dat zo’n 70% van de kosten van een herbruikbare verpakking. De overige ruim 30% investeren we zelf vanuit DGTL. Wanneer bezoekers het foodcourt verlaten, moeten ze het servies inleveren. Bij de uitgang staan vrijwilligers die de bezoekers daarop attenderen. De omheining, in dit geval groene bouwhekken, is belangrijk voor een zo hoog mogelijk retourpercentage, omdat de vrijwilligers dan kunnen controleren dat mensen geen herbruikbaar servies meenemen.’
‘Vrijwilligers van Stichting Revolution werken in ruil voor een festivalticket en brengen servies van het foodcourt naar ons ‘Recycle Court’. Dat staat in het midden van het foodcourt. Daar scheidt de crew de verschillende stromen, stapelt de herbruikbare bakjes netjes in kratten en gooit daarbij zoveel mogelijk achtergebleven etensresten weg. Onze schoonmaakpartij Collect & Clean neemt afvalresten in - dat noemen we ‘resources’ - en brengen die naar de ‘Resource Street’. Etensresten, wrappers en servetten gaan allemaal bij het GFT-afval. De crew in het ‘Recycle Court’ verzorgt ook de verwerking van de hardcups en PET-flesjes die binnenkomen. Er is daar altijd één coördinator van Stichting Revolution aanwezig. Personeel van Hop stuurt hen weer aan en neemt het retourneren van de herbruikbare verpakkingen en de administratie met cateraars op zich. Mensen van Hop nemen de vieze kratten aan en brengen die naar de opslag voor servies. Vanaf die locatie geven ze de kratten terug aan CupStack, die ze komen halen. Deze operatie klinkt misschien als uitgebreid, met veel betrokkenen, maar werkt goed en de onderlinge taakverdeling is helder.’
‘Bezoekers brengen we online op de hoogte via onze sociale media en website. Op het foodcourt hebben we banners staan, uitleg op de tafels, en uitleg bij alle food stands. Daarnaast lopen onze vrijwilligers rond die bezoekers actief informeren en vragen beantwoorden. Tijdens het evenement kunnen bezoekers en partners ook deelnemen aan een ‘sustainability walk’ om meer te leren over de verschillende duurzame innovaties die op het festival worden toegepast.’
‘Belangrijk voor het draagvlak voor herbruikbaar servies is dat je samenwerking hebt met verschillende partijen: foodproductie, cateraars, CupStack, schoonmakers, vrijwilligers en bezoekers. Die wil je allemaal aan elkaar koppelen, waarbij iedereen zijn eigen rol in het proces heeft. Zij worden actief betrokken en krijgen de gelegenheid om input en suggesties vanuit de werkvloer te leveren. Hiervoor worden verschillende communicatiemiddelen ingezet, waaronder bijeenkomsten voor de belangrijkste actoren, instructies op projectniveau, een productiehandboek en briefings. Twee weken voor het evenement wordt in het productiehandboek alle informatie gedeeld, waarbij ook de keuzes worden toegelicht. Zo begrijpt men waarom bepaalde handelingen belangrijk zijn.’
Wat zijn de eerste resultaten en waarom werkt het?
’Het doel is de waarde en de kwaliteit van de grondstoffen behouden, waarbij hergebruik beter is dan recycling. Gemeente Amsterdam stelt in lokale wetgeving dat hergebruik van hardcups minimaal 85 procent moet zijn, en ze stellen geen eisen aan servies. Op het foodcourt hielden we dit jaar rekening met het retourpercentage van alle herbruikbare verpakkingen in 2023. Dat was 93,3 procent, dus 6,7 procent uitval. Dit jaar werd 5,3 procent van de herbruikbare verpakkingen niet geretourneerd. Uiteindelijk zijn 0,4 procent van de verpakkingen nog afgekeurd, dat is in totaal dus 5,7 procent uitval. In totaal zijn er 21.570 herbruikbare verpakkingen en papieren verpakkingen ingezet op het foodcourt, dat is iets meer dan 0,5 items per bezoeker. In de festivalwereld wordt met één item per bezoeker rekening gehouden. Daar gaan we volgend jaar ook weer op inkopen. Op basis van één editie kan niet geconcludeerd worden dat dit aantal te veel is, en wanneer we inkopen op basis van vorig jaar is er risico dat we herbruikbare verpakkingen tekortkomen tijdens het festival. Het huren van meer verpakkingen dan 0,5 per bezoeker is relatief goedkoop, en past binnen onze begroting. Wij zullen in 2025 dan ook weer rekening houden met dezelfde inhuurcijfers als dit jaar. Daarmee besparen we, met 40.000 bezoekers, in totaal 177.714 wegwerpverpakkingen per evenement.’
‘In de evaluatie met Hop gaven ze aan dat de inzet van herbruikbaar servies hen eigenlijk wel meeviel. Wat betreft de cateraars: daar zijn gesprekken mee geweest van tevoren en niemand is weggelopen. ’
Voor welke uitdagingen stonden jullie?
‘Cateraars vinden herbruikbare verpakkingen over het algemeen niet zo leuk, want ze willen hun eigen bakjes gebruiken. Bij bepaalde kleuren komt een bepaald product bijvoorbeeld mooier uit. Daarnaast zit er vaak een marketingopdruk op, die niet op de herbruikbare verpakkingen zit. Het is een uitdaging om cateraars ervan te overtuigen dat DGTL het essentieel vindt om met herbruikbaar servies van DGTL te werken. Gelukkig werkt Hop al lang met de cateraars samen en kunnen zij hun visie goed overbrengen. Uiteindelijk zijn alle cateraars meegegaan in de transitie, door het gezamenlijk belang dat we hebben bij het verminderen van wegwerpverpakkingen. En als cateraars écht niet mee willen doen, passen ze wellicht niet bij ons festival.’
‘Bezoekers vinden het nooit leuk als er een financiële bijdrage wordt gevraagd voor herbruikbaar servies. Dat zien ze vaak een beetje als geldklopperij. Daar ligt ook wel een uitdaging, om dat uit te leggen. Wij zijn al heel lang geleden begonnen met de hardcups. We vragen een bijdrage voor de eerste hardcup, terwijl op steeds meer festivals dat niet zo is Bezoekers zien dat ook. Maar wij kunnen ons hele duurzaamheidssysteem niet terugdraaien. We hebben geïnvesteerd en moeten elk jaar weer de extra mensen, het ‘Recycle Court’ en alle andere kosten voor het systeem betalen.’
’We hebben weleens incidenten gehad, dat mensen bijvoorbeeld allemaal statiegeldmunten gingen verzamelen en daarmee hoopten te kunnen betalen. Maar dat kon dus niet, en dat escaleerde dan een beetje. Maar wat ons betreft is het grotere plaatje belangrijker dan dit soort kleine situaties.’
‘Ook vragen we ons na de evenementen af waar de verloren verpakkingen zijn gebleven. Zijn ze bij andere afvalstromen terecht gekomen, zijn ze niet meegenomen in de telling, hebben cateraars niet alles teruggegeven, stoppen bezoekers het in hun tas? Dat weten we niet.’
Welke stappen willen jullie nog zetten?
’We willen uitzoeken wat de mogelijkheid is van het vragen van een aparte duurzaamheidsbijdrage aan bezoekers, waarmee de kosten van de bredere verduurzaming worden gedekt. Maar dan wordt DGTL duurder, en gevoelsmatig ook de prijs hoger, dus dat lijkt ons op dit moment nog geen goed idee.’
‘Ook willen we een uitgebreide campagne ontwikkelen om bezoekers vanaf het begin te informeren over het nut en de impact van herbruikbare verpakkingen, en waarom het beter is dan wegwerpverpakkingen. We zijn goed in verhalen vertellen en content creëren, maar duurzaamheid is voor ons zo vanzelfsprekend dat we wellicht niet voldoende communiceren.’
‘Daarnaast kijken we of we het herbruikbare servies kunnen voorzien van QR-codes om het te volgen. Dan kunnen we ook gedragsanalyse doen: waarom leveren mensen het niet in? Aan de andere kant is het retourpercentage nu al vrij hoog, dus wellicht gaan we dit niet doen.’
‘Om de bezoekers nog meer te betrekken denken we aan een spelelement, waarmee we hen motiveren om meer mee te werken met onze duurzaamheidsinitiatieven. We denken ook aan een waarborgsysteem, waarbij je na de eerste 15 cent bijdrage een code krijgt en dan gratis je volgende bakje krijgt.’
‘We zijn ook van plan innovatieprojecten te starten met nieuwe technologieën en methoden om herbruikbaar servies nog efficiënter te maken. Voorbeelden hiervan zijn het testen van nieuwe materialen of geautomatiseerde inleversystemen. Tot slot kijken we naar meer transparantie in de toekomst, bijvoorbeeld het introduceren van een duurzaamheidspakket voor een paar euro dat we doorbelasten in de kaartprijs en waarmee precies duidelijk is voor de bezoeker waar hij aan bijdraagt. Wij betalen het systeem nu deels van de kaartprijs, maar de bezoeker heeft daar geen weet van of denkt hier niet over na.’
‘Ook leuk dat onze foodproductie-partij Hop, de borden en kommen die ze hebben ingekocht, ook aan andere partijen willen verhuren.’
‘En nu we het er zo over hebben, denk ik dat we het ‘Recyclepunt’ moeten omdopen tot ‘Recycle & Hergebruikpunt’.’
Drie tips voor een succesvolle omslag naar herbruikbare bekers bij festivals:
- Betrek de foodproductie, cateraars, schoonmakers, vrijwilligers en bezoekers vanaf het begin bij het opzetten van een hergebruiksysteem
- Communiceer duidelijk naar je bezoekers via borden en posters, en waar mogelijk zorg voor een afgesloten foodcourt voor een zo hoog mogelijk retourpercentage
- Een externe leverancier van verpakkingen kan ontzorgen met wassen en logistiek