Hoe werkt het?
‘We zijn begonnen vanuit frustratie over wat we allemaal weggooiden, vooral de plastic bierbekers. Daar kregen we van leden ook vragen over. De regels van de KNVB schrijven voor dat je geen glas langs het voetbalveld mag hebben. Een milieuprofessional op de club heeft me geholpen met het opzetten van een hergebruiksysteem. We hebben verschillende bekers bekeken. Voor bier wilden we transparant en voor koffie of thee niet. We kwamen uit bij CupConcept. Het waren wel hele grote partijen. Je koopt direct een doos van 600 stuks in. Dat is voor kleinere sportverenigingen dan veel geld. Het was voor ons wel een beetje makkelijker, want we hadden een sponsor gevonden voor de bekers. Op de voorkant staat ons eigen logo, en op de achterkant de momenten waarop onze bezoekers de bekers makkelijk in kunnen leveren. Dit is speels bedoeld. Bovenaan de bierbeker staat een maatstreep met ‘Start derde helft’, halverwege de beker staat ‘Rust’ en onderaan op 1 cm van de bodem staat ‘Einde wedstrijd, lever je beker weer’ in. We vragen geen statiegeld voor de bekers.’
‘Om de voetbalvelden hebben we buizen hangen, oude regenpijpen, met stickers erop met “deponeer hier je beker’’. Allebei de bekers kunnen erin. We geven bij koffie of thee een afwasbaar metalen lepeltje mee in plaats van een wegwerp houten roerstaafje. Dat sluit goed aan bij de bekers. Het lepeltje laat je gewoon in de beker, die gaan samen in een buis. De buizen worden meerdere malen per dag geleegd. Halverwege en einde dag gaan we met een emmer langs de velden en halen we de pijpen leeg. Soms vragen we iemand van de jeugd om dat te doen, en die geef ik dan een chocoladereep. Soms bieden leden uit zichzelf aan om een rondje bekers op te halen.’
‘De bekers worden gewassen in onze industriële afwasmachine en worden uitgedroogd op een rek. Maar op wedstrijddagen gaat dat niet snel genoeg, dan drogen we met de hand af met theedoeken.’
Wat zijn de eerste resultaten en waarom werkt het?
’Het werkt goed omdat we het plan helemaal doordacht hebben: hoe gaan we het introduceren, hoe krijgen we de bekers terug en hoe gaan we ermee om. En we hebben gelijk de wegwerpbekers eruit gedaan en zo de mensen geen keuze gelaten, op zowel de voetbaldagen als de feestavonden. We hebben zo’n 30.000 wegwerpbekers bespaard. Maar met die aantallen ben je eigenlijk niet meer bezig op gegeven moment. Die stap heb je gehad, je bent nu met volgende stappen bezig.’
‘Het initiatief is zeker terugverdiend, na ongeveer een jaar. Daarbij kijken we naar de totale kosten van wegwerpbekers ten opzichte van de investering in herbruikbare bekers, inclusief het verlies van bekers die niet terug komen. De bekers zijn overigens geïntroduceerd bij de nieuwjaarsborrel in 2023 en daarmee haalden we veel media, de lokale en provinciale kranten en Omrop Fryslân. Ook krijgen we een hoop complimenten van andere clubs die hier komen spelen.’
“We krijgen een hoop complimenten van andere clubs die hier komen spelen”
Voor welke uitdagingen stonden jullie?
’Het was een uitdaging om de bekers retour te krijgen. In het begin moesten we nog weleens koffiebekers uit de prullenbak vissen, maar nu gaat dat goed. Wat betreft de bierbekers: we begonnen met 600 bekers en in anderhalf jaar zijn we ongeveer de helft kwijtgeraakt na zo’n 65 wedstrijddagen en 250 trainingsavonden. Bekers worden soms meegenomen, maar we wisten ook wel dat de bierbeker een verzamelobject zou worden. Als men trots is op de beker met clublogo en ze thuis hergebruikt worden als bierglas dan is dat ook prima. Zolang ze maar niet in een afvalstroom terechtkomen.’
‘We zaten in het begin ook met de maten van de bekers. Onze oude wegwerpbekers waren 400cc, nu is het 225cc. Flesjes overschenken in bekers was daardoor wat ingewikkelder, maar inmiddels hebben we een tapinstallatie waarmee we ook de bierflesjes niet meer hoeven te gebruiken. De omschakeling naar een tapinstallatie gaat puur om de maatvoering van de bekers. Een fles bier heeft meer inhoud dan een standaard getapt bierglas in Nederland.’
‘Het belangrijkste was: communiceren naar de betrokkenen, maak duidelijk wat je van plan bent. De medewerking van de vrijwilligers was soms een uitdaging: in het begin moesten we dat wel begeleiden en veel praten, maar nu gaat het vanzelf en is het geaccepteerd.’
‘In het begin zaten we ook met de geur. We gingen ervan uit dat we één beker voor koffie en thee konden gebruiken en dat die reukvrij was. Maar de koffiesmaak en -geur bleef in de bekers hangen. CupConcept was bereid ons een kleine partij theebekers te geven, die houden we gescheiden van de koffiebeker doordat ze een andere kleur hebben.’
‘Het afdrogen met de hand, dat vinden de mensen het minst leuk. Plastic is hydrofoob, wat betekent dat er dikke druppels water op blijven liggen. En dikke druppels doen er nu eenmaal langer over om te verdampen en zo op te drogen. De industrie heeft daarvoor wel oplossingen voor grote hoeveelheden en horecabedrijven, maar (nog) niet voor kleinere partijen zoals voetbalclubs. De benodigde investering van een dergelijke was- en droogmachine staat niet in verhouding tot het jaarbudget van een gemiddelde sportvereniging. Maar men zegt er mee bezig te zijn.’
Welke stappen willen jullie nog zetten?
’We hebben nagedacht over het aanbieden van de bekers aan andere partijen in de buurt in de vakantieperioden. Denk bijvoorbeeld aan dorpsfeesten en festivals van één tot meerdere dagen waar de benodigde aantallen veel groter zijn. Dat is helaas niet haalbaar vanwege de aantallen. Naast de herbruikbare bekers hebben we ook andere kantineartikelen vervangen door duurzame alternatieven. We hebben bij leden borden en servies dat over is ingezameld. Dat is tweedehands en duurzaam. Maar we moeten niet te snel gaan, want de vrijwilligers moeten ook mee. Samen mogen we trots zijn op deze milieuvriendelijke stap vooruit.’
3 tips voor een succesvolle omslag naar herbruikbare bekers bij sportverenigingen:
- Neem de vrijwilligers mee in het proces en voorzie voldoende communicatie;
- Bezoekers hebben even tijd nodig om te wennen, voorzie daar de nodige tijd en ruimte voor en waarschuw de mensen achter de bar dat doorzetting nodig is;
- Zet geen logo of personalisatie op de bekers, dan worden ze niet als collectors item meegenomen.
